12 lutego 2024

Mroczna strona internetu

Internet to bez wątpienia potęga, jak wykazują najnowsze analizy danych, Korzysta z niego już 5,38 miliarda osób, czyli ponad połowa populacji Ziemi!  Same media społecznościowe, które w ostatnich latach zdominowały naszą codzienną aktywność, mają ponad 4,76 miliarda użytkowników! (Datareportal, 2023 r.). Jak wynika z Raport Digital POLAND 2023, 36,68 mln osób, czyli 88,4% populacji Polski są użytkownikami Internetu. Analiza Kepios wskazuje, że w latach 2022-2023 liczba internautów w Polsce wzrosła o 2,9 mln (+8,5 proc.). Polska liczy 27,50 mln użytkowników mediów społecznościowych, co odpowiada 66,3% całej populacji.

 

Czy zastanawiałeś się kiedyś nad tym,
ile czasu codziennie poświęcasz na przegląd mediów społecznościowych?

 

Polski użytkownik Internetu spędza 6h 42 minuty online, z czego 2h 2 min poświęca na social media. Teoretycznie wspomniana liczba może nie być zadziwiająca, ale gdy przeliczymy to na całe dwanaście miesięcy, to daje 100 dni, kiedy jesteśmy online. 

Dodatkowo podczas pandemii wiele zasad promowanych w kontekście higieny cyfrowej zostało zaburzonych. Dotyczy to w szczególności czasu przed ekranem: według deklaracji nastolatków w czasie wolnym od zajęć szkolnych korzystali oni z sieci średnio 2–4 godziny w ciągu dnia, a na lekcje online przeznaczali średnio 6–8 godzin. Biorąc więc pod uwagę łączny deklarowany czas spędzany online, daje to niekiedy nawet 12 godzin aktywnego korzystania z Internetu (Lange, 2021).

Badania NASK „Nastolatki 3.0” realizowane w 2020 r. jasno wskazują, że Internet wciąga młodych coraz mocniej.

 

Czym są szkodliwe treści w internecie?

 

To różnego rodzaju materiały, treści, informacje, które mogą wywołać negatywne emocje u odbiorcy, wpływając w sposób destrukcyjny na rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy dzieci i młodzieży.(Livingston, Smith, 2014). Treści te promują niebezpieczne zachowania i dlatego są nieodpowiednie dla młodego odbiorcy. 

Dzieci i młodzież dość często narażone są na kontakt z niebezpiecznymi materiałami online. Najczęściej wśród nich wskazują mowę nienawiści, relacje z eksperymentowania z narkotykami, materiały promujące restrykcyjne diety, czy też krwawe albo brutalne obrazy (Pyżalski, Zdrodowska, Tomczyk, 2019).

 

Jak dziecko może trafić na szkodliwe treści?

 

  • mylne lub celowe wyniki wyszukiwania; 

  • spam;

  • reklama;

  • adresy zapamiętane przez przeglądarkę; 

  • materiały udostępnione przez znajomych dziecka; 

  • „przeklikanie się” na inną stronę;

  •  wiadomości zawierające treści pornograficzne przesyłane przez osoby o skłonnościach pedofilskich (jest to jeden z etapów w procesie uwodzenia, który ma na celu oswojenie dziecka ze sferą seksu).

 

Patostreamy

 

Patostreamy, czyli relacje na żywo w sieci prezentujące zachowania określane i postrzegane jako patologiczne. Treści te które prezentują zachowania sprzeczne z normami społecznymi i niosą demoralizujący przekaz. Są to np. relacje z libacji alkoholowych, zażywania narkotyków, materiały prezentujące agresywne zachowania, wyzwiska, bójki. Jak pokazują badania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, ogląda je aż 37% młodych ludzi w Polsce. 38% osób, które miały z nimi styczność uważa, że te materiały pokazują prawdziwe życie, zaś 18% zadeklarowało, że niektórzy autorzy tego typu nagrań im imponują (Wójcik, Wojtasik, Kępka, 2019). Takie materiały cieszą się dużą popularnością, dlatego niektórym dzieciom wydaje się, iż to szybka i przyjemna droga do zrobienia kariery w sieci. Tym bardziej, że autorzy patostreamów nie tylko mają swoich fanów, ale także pozyskują od nich środki finansowe przez specjalne platformy, które umożliwiają darowizny. Dzieci deklarują oglądanie patostreamów częściej, niż zdają sobie z tego sprawę ich rodzice (11,8% rodziców twierdzi, że ich dziecko ogląda patostreamy 23,4% nastolatków potwierdziło, że ogląda patostream).

 

Pornografia, seksting

 

Rozwój technologii cyfrowych, w tym Internetu mobilnego, wpłynął na powstanie wielu zjawisk społecznych, a także ułatwił dzieciom i młodzieży kontakt z treściami pornograficznymi. Internet umożliwił natychmiastowy dostęp do szerokiej gamy materiałów pornograficznych, które dziecko może oglądać w dowolnym miejscu, nawet w zaciszu swojego pokoju, bez wiedzy rodziców. Seksting wiąże się z przesyłaniem wiadomości tekstowych nacechowanych seksualnie (od ang. „sex” i „texting”). Zjawisko to dotyczy zarówno dorosłych, jak i najmłodszych użytkowników sieci. Takie praktyki wzbudzają wiele obaw związanych z zagrożeniami braku kontroli twórcy nad tym, do kogo trafią wiadomości, oraz jak odbiorca wykorzysta te materiały. Jak ustalono w badaniach z 2022 roku, obecnie młodzi ludzie często traktują przesyłanie online własnych intymnych zdjęć jako czynność naturalną i nieobarczoną zagrożeniami. Młodzi internauci mają skłonność do bagatelizowania ryzyka związanego z utratą prywatności, dlatego są łatwym celem ataków polegających na wyłudzeniu danych o charakterze autoerotycznym.(„Nastolatki wobec pornografii cyfrowej” NASK-PIB 2022.)

 

Polskie prawo a dostęp do pornografii

 

Polskie prawo karne zabrania pokazywania materiałów pornograficznych osobom poniżej 15. roku życia, udostępniania przedmiotów o takim charakterze lub rozpowszechnia treści pornograficznych w taki sposób, że małoletni mogą się z nimi zapoznać (art. 200 §3 kk). Ponadto samo prowadzenie reklamy lub promocji działalności polegającej na rozpowszechnianiu treści pornograficznych w taki sposób, że małoletni może się nimi zapoznać jest niezgodne z prawem (art. 200 §5 kk). Prawodawca wprowadzając przepisy z art. 200 kk kierował się przede wszystkim ochroną osób poniżej 15. roku życia przed dostępem do szkodliwych treści. Warto wiedzieć, że dzięki art. 202 §1 kk, publiczne promowanie materiałów pornograficznych w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, również jest karalne. Stąd na wszystkich stronach pornograficznych zlokalizowanych na polskich serwerach, powinno pojawiać się zastrzeżenie o charakterze publikacji. 

 

Co należy zrobić, gdy twoje dziecko nawiązało niebezpieczną znajomość online?

 

Zdecydowana większość młodego pokolenia nie jest w żaden sposób przygotowana do funkcjonowania w wirtualnym świecie. Jak pokazują badania NASK-PIB („Nastolatki 3.0”), rodzice nie podsiadają gotowych schematów edukowania cyfrowego swoich dzieci, gdyż technologia jest stosunkowo nowa i takich scenariuszy nie „odziedziczyli” od swoich rodziców. Co więcej, nowe scenariusze nie są praktycznie jeszcze wypracowane w doświadczeniu społecznym. Dlatego,  ważne jest by:

  • rozmawiaj z dzieckiem, aby uzyskać jak najwięcej informacji; zapewnij dziecku wsparcie;

  •  zabezpiecz dowody popełnienia przestępstwa; zgłoś sprawę na policję; 

  • zgłoś się do administratora z prośbą o usunięcie treści (jeśli zostały opublikowane) oraz zabezpieczenie danych technicznych, które mogą być potrzebne policji w toku postępowania; 

  • rozważcie wspólnie ograniczenie korzystania z mediów społecznościowych; 

  • skonfigurujcie ustawienia prywatności w taki sposób, aby profil dziecka był niewidoczny lub niedostępny dla osób spoza listy znajomych oraz żeby nikt spoza listy, nie mógł się z nim kontaktować;

  •  nie podejmuj samodzielnie rozmowy ze sprawcą, ponieważ możesz zatrzeć wszystkie dowody przestępstwa.

 

Gdzie szukać wsparcia?

 

Zespół Dyżurnet.pl został powołany w 2005 roku w NASK. Jest jedynym w Polsce zespołem reagującym na nielegalne i szkodliwe treści w Internecie, który w ramach swojej działalności, na podstawie Ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa, przyjmuje zgłoszenia dotyczące materiałów przedstawiających seksualne wykorzystywanie dzieci. Dyżurnet.pl przyjmuje zgłoszenia poprzez: 

  • formularz znajdujący się na stronie internetowej www.dyzurnet.pl

  • adres mailowy dyzurnet@dyzurnet.pl 

  • automatyczną infolinię 801 615 005 

  • wtyczkę do przeglądarki Google Chrome: Zgłoś nielegalną treść do Dyżurnet.pl 

  • wtyczkę do przeglądarki Mozilla Firefox: Zgłoś treść do Dyżurnet.pl

Telefony zaufania: 

  • 116 111 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 

  • 116 123 – telefon zaufania dla osób dorosłych 

  • 800 100 100 – telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci

NIEBIESKA LINIA:

  • Telefon zaufania 116 123 – infolinia działa całodobowo, 7 dni w tygodniu, przez cały rok. Dostępna jest anonimowo i bezpłatnie.

  • Formularz kontaktowy – umożliwia otrzymanie porady mailowej. Konsultanci dokładają starań, aby jak najszybciej przesłać odpowiedź (w ciągu 48h od otrzymania zgłoszenia). 

  • Czat – indywidualne rozmowy online ze specjalistami, dostępne od poniedziałku do piątku w godz. 17:00-22:00 (w przyszłości działający całodobowo, przez 7 dni w tygodniu).

 

...przejdź do innych porad

 

Dość często, szczególnie przed pierwszą wizytą, pojawia się obawa czy niepokój. Jest to zupełnie naturalne odczucie. Strach przed skorzystaniem z pomocy, można oswoić. Zacznijmy od zrozumienia jakie mogą być źródła naszego oporu czy obawy. Zwykle, odczucia te wynikając z kilku podstawowych powodów. Poświećmy więc chwilę, by się im przyjrzeć a następnie ustalmy fakty:

 

Nowe doświadczenie.

 

Często wizyta u psychologa, jest dla nas czymś nowym, nieznanym. Zaś takie doświadczenie, zwyczajowo wywołuje obawy. Jeśli dobrze zastanowimy się dojdziemy do wniosku, że podobne uczucia pojawiają się przed spotkaniem z nieznajomymi osobami, specjalistami, jak np. lekarz, czy innymi ważnymi spotkaniami. Terapia psychologiczna? Nie mając podobnych doświadczeń w przeszłości, nie wiemy czego się spodziewać, jak miałby wyglądać przebieg spotkania, czy wreszcie kim jest psycholog. Często to co sobie wyobrażamy, lub zasłyszeliśmy od innych powoduje nasze napięcie. Nieraz na podstawie informacji zasłyszanych od innych lub przedstawianych w filmach, wyobrażamy sobie, że na terapii będziemy tylko obwiniać swoje bliskie osoby albo że psycholog będzie oceniał ich zachowanie. To przekonanie jest błędne. Celem terapii nie jest poszukiwanie winnych, lecz zrozumienie siebie w kontekście wszystkich swoich doświadczeń, historii swojego życia. Tak prowadzona terapia, pozwoli Ci uświadomić sobie w jaki sposób Twoje doświadczenia wpłynęły na obecne problemy. Będziesz mieć też okazje, przepracować poczucie krzywdy, jak i skupić się na bardziej teraźniejszych wydarzeniach, wartościach celach, co pomoże Ci zapobiegać w nawracaniu do krzywdzących schematów i będzie stanowić realną poprawę jakości Twojego życia.

 

Obawa przed uzależnieniem się od pomocy psychologa/psychoterapeuty.

 

To często pojawiająca się obawa. Wszak rozmawiamy o sprawach dla Ciebie ważnych i istotnych. Pamiętaj jednak, że kompetentny specjalista zdaje sobie sprawę z ewentualnego ryzyka, dlatego określa dokładnie problemy, cele Waszych spotkań oraz czas trwania Waszego kontraktu. Posiada wiedzę, umiejętności i techniki by przeciwdziałać ewentualnej zależności. Specjalista będzie wzmacniał Twoje umiejętności i zasoby, tak byś wzrastało Twoje poczucie autonomii i sprawstwa. Pozwoli Ci to na przezwyciężanie swoich trudności.

 

 

Sfinansowano ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości